Όταν η μεγαλοφυΐα φλερτάρει με την ψυχική νόσο

Νίκολα Τέσλα – Ο κυρίαρχος των κεραυνών

Ο Νίκολα Τέσλα, ο άνθρωπος στον οποίον οφείλουμε την ενεργειακή απελευθέρωση και τις ασύρματες επικοινωνίες, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εφευρέτες του 20^ου αιώνα. Όντας χαρισματικός μαθητής,  οι δάσκαλοί του τον κατηγορούν ότι αντιγράφει επειδή έλυνε τα προβλήματα τόσο γρήγορα. Διάβαζει ασταμάτητα, μιλά περισσότερες από επτά γλώσσες αλλά, σύμφωνα με πανεπιστημιακές πηγές, δεν πήρε ποτέ το πτυχίο του ηλεκτρολόγου μηχανολόγου.

Γεννήθηκε το 1856 στη μεθόριο της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, στην πόλη Σμίλιαν από Σέρβους γονείς. Από τον πρώτο χρόνο της ζωής του ο Νίκολα ζει κάτω από τη σκιά του μεγαλύτερου αδελφού, του Ντάνε, ο οποίος σκοτώθηκε πέφτοντας από ένα άλογο. Ο Νίκολα είναι αυτόπτης μάρτυρας της τραγικής σκηνής που τον σημαδεύει μέχρι το τέλος της ζωής του. Η οικογένεια Τέσλα δεν συνέρχεται ποτέ από τον ξαφνικό χαμό του πρωτότοκου Ντάνε. Κάθε κατώρθωμα του Νίκολα αφήνει τους γονείς του παγερά αδιάφορους. Μετά το θάνατο του Ντάνε ο Νίκολα βλέπει τρομακτικούς εφιάλτες για πνεύματα και βρικόλακες και νιώθει οτι έχει και εξωσωματικές εμπειρίες, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκέπτεται άγνωστους τόπους και πόλεις, συναντά ανθρώπους και κάνει νέους φίλους. Από την πρώιμη παιδική του ηλικία ο Νίκολα ξεχωρίζει αφού σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών οραματίστηκε τρόπους άντλησης ενέργειας από έναν μικρό καταρράκτη, που βρίσκονταν κοντά στο σπίτι του. Αργότερα, ως μαθητής στο λύκειο βλέπει για πρώτη φορά μια πειραματική επίδειξη του ηλεκτρισμού και ενθουσιάζεται τόσο πολύ, ώστε αποφασίζει να μάθει αγγλικά για να μπορεί να διαβάζει τα γραπτά του πρωτοπόρου Έντισον. Γράφεται στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς της Αυστρίας και σύντομα γίνεται πρώτος ανάμεσα στους συμφοιτητές. Κατά τις καλακαιρινές του διακοπές επιστρέφει στη γενέτειρά του περιμένοντας την αποδοχή από τους γονείς του. Η αδιάφορη στάση του πατέρα του τον απογοητεύει για ακόμα μια φορά. Έτσι ο Νίκολα χάνει το αρχικό του ενδιαφέρον για σπουδές και αρχίζει να πίνει, να κάνει νυχτερινή ζωή και να παίζει χαρτιά. Σύντομα η χαρτοπαιξία γίνεται το πάθος του. Επιστρέφει στην παλιά του ζωή όταν χάνει όλα του τα χρήματα, μαζί μ’ εκείνα της υποτροφίας. Δέχεται επαίνους από τους καθηγητές του για τις εκπληκτικές επιδόσεις του. Όταν ο καθηγητής του στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο επιδεικνύει έναν ολοκαίνουργιο τύπο γεννήτριας συνεχούς ρεύματος -μια εφεύρεση του Z. Th. Gramme- που είχε μόλις φθάσει από το Παρίσι, ως το απόλυτο επίτευγμα στον τομέα της ηλεκτροτεχνικής, ο Νίκολα ενθουσιάζεται. Και όταν ο καθηγητής θέτει σε λειτουργία τη συσκευή, εκείνη αρχίζει να κάνει έντονο θόρυβο και να στέλνει γύρω της μια βροχή από σπίθες, βροντώντας και αστράφτοντας, ο Τέσλα αναρρωτιέται αν θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Ο καθηγητής του τότε τον χλευάζει χαρακτηρίζοντας τα λεγόμενά του ως τολμηρές ανοησίες. «Το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι παντελώς άχρηστο. Είναι σαν να προσπαθείς να εφεύρεις μια αεικίνητη μηχανή» λέει χαρακτηριστικά! Η ιδέα γίνεται εμμονή για τον Τέσλα.

Αρκετά χρόνια αργότερα, του ήρθε ως λάμψη μια μεγαλοφυής ιδέα, που έμελλε να χαρίσει στους ανθρώπους, ως άλλος προμηθέας, το μυστικό του ηλεκτρισμού! Το καλοκαίρι του 1883 ο Τέσλα κατασκευάζει τον πρώτο επαγωγικό κινητήρα. Επόμενος στόχος του η Αμερική, ώστε να παρουσιάσει την ιδέα του στον Τόμας Έντισον. Καταφτάνει το 1884 έχοντας μερικά κέρματα στην τσέπη του και μια συστατική επιστολή  του Τσαρλς Μπάτσελορ προορισμένη για το «βασιλιά του ηλεκτρισμού», Τόμας Έντισον, όπου αναφέρει: «Γνωρίζω δύο μεγάλους ανθρώπους. Ο ένας είστε εσείς και ο άλλος είναι ο νέος άνδρας που στέκεται μπροστά σας».

Όταν ο Τέσλα παρουσιάζει στον Έντισον την εφεύρεση του, αυτός τον απογοητεύει αποκαλώντας την εφεύρεσή του «ανοησίες». Έχοντας όμως αντιληφθεί τη μεγαλοφυΐα του νεαρού Σέρβου, του προσφέρει εργασία στην εταιρία, Edison Machine Works. Ο Τέσλα, αν και γνώριζε πως το εναλλασσόμενο ρεύμα ήταν κατά πολύ ανώτερο του μονοφασικού του Έντισον, γίνεται βασικός βοηθός του. Προτείνει δε να βελτιώσει τους κινητήρες του Έντισον και αυτός του υπόσχεται αμοιβή 50.000$ αν τα καταφέρει. Λίγες βδομάδες αργότερα και ενώ οι κινητήρες είχαν βελτιωθεί, ο Τέσλα ζητά την αμοιβή του για να λάβει την απάντηση από τον Έντισον: «χα! πολύ φοβάμαι πως δεν καταλαβαίνεις την αμερικανική αίσθηση του χιούμορ», εννοώντας πως στην Αμερική οι συμφωνίες γίνονται με συμβόλαια και όχι με λόγια. Το μονοπώλιο του μονοφασικού ρεύματος είχε μόλις καταριφθεί και ο Τέσλα αποτελεί πλέον απειλή για τον Έντισον. Εκνευρισμένος ο Τέσλα παραιτείται και το 1885 ιδρύει, με τη βοήθεια μικροεπενδυτών, την εταιρεία Tesla Arc Light Company. Το 1893 εφευρίσκει το ραδιόφωνο και δύο χρόνια μετά  κατασκευάζει στους καταρράκτες του Νιαγάρα τον πρώτο υδροηλεκτρικό σταθμό στον κόσμο. Την ίδια χρονιά «φωτογραφίζει» για πρώτη φορά στην ιστορία τα εσωτερικά όργανα του ανθρώπινου σώματος (Τεσλόγραμμα), κατωχυρώνει το βασικό σχέδιο ραδιοτεχνικής, εκπέμποντας ραδιοσήματα σε απόσταση 40 χιλιομέτρων και λίγο αργότερα επιδεικνύει στο έκπληκτο πλήθος στο λιμάνι της Νέας Υόρκης ένα μοντέλο τηλεκατευθυνόμενου πλοιαρίου!

Η οικονομική κρίση του 1886 διαλύει την επιχείρηση και ο Τέσλα επιβιώνει σκάβοντας χαντάκια στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Το 1887 έρχεται σε επαφή με το διευθυντή της τηλεγραφικής εταιρείας Western Union, ο οποίος του βρίσκει εκ νέου επενδυτές. Ένα χρόνο μετά, σε μια διάλεξη στο Αμερικανικό Ινστιτούτο των Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων γνωρίζει τον επιχειρηματία G. Westinghouse, ο οποίος επενδύει στον τομέα του ηλεκτρισμού.

Το 1889 κατοχυρώνει άλλες 13 ευρεσιτεχνίες και δύο χρόνια μετά κατασκευάζει το Πηνίο Τέσλα. Θορυβημένος ο Έντισον τον πολεμά, αποκαλώντας το εναλασσόμενο ρεύμα επικίνδυνο. Για να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες ο Τέσλα γίνεται «πειραματόζωο» αφήνοντας να περάσει μέσα από το κορμί του εναλλασσόμενο ρεύμα εντάσεως χιλιάδων βολτ, κάνοντας μάλιστα τα ρούχα του να λαμπυρίζουν από το στατικό ηλεκτρισμό. Αρκετά χρόνια αργότερα ο Έντισον θυμάται: «ο πόλεμος των ρευμάτων υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της ζωής μου».

Το 1899 εγκαθίσταται στο Κολοράντο Σπρινγκς, έχοντας στο μυαλό του να στείλει σήματα από την κορυφή του Πάϊκς στην Διεθνή Έκθεση του Παρισιού του 1900! Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη αρχίζει να κατασκευάζει στο Λονγκ Άιλαντ έναν πύργο για τη μετάδοση σημάτων με ασύρματο τρόπο σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1912 σχεδιάζει το πρώτο αεροπλάνο καθέτου απογείωσης και στην αρχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σχεδιάζει τηλεκατευθυνόμενες τορπίλες.

Το 1912, ο Τέσλα προτείνεται για το βραβείο Νόμπελ Φυσικής, το οποίο αρνείται γιατί θα έπρεπε να το μοιραστεί με τον Τόμας Έντισον. Το 1917 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ηλεκτροτεχνικής τιμά τον Τέσλα με το χρυσό μετάλλιο του Έντισον, το μετάλλιο που έφερε το όνομα του ανθρώπου που τον εκμεταλλεύτηκε και πολέμησε όσο κανείς άλλος, για την ανακάλυψη του αντίστροφου μαγνητικού πεδίου και του πολυφασικού συστήματος. Το 1937 ο Τέσλα ξαναπροτείνεται για Νόμπελ.

Ο εκκεντρικός επιστήμονας έζησε μια εξίσου εκκεντρική ζωή. Όσο περνούσαν τα χρόνια ο Τέσλα δυσκολευόταν όλο και πιο πολύ στην επικοινωνία του με τους ανθρώπους. Έπασχε από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και υπέφερε από οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις. Έπασχε από μικροβιοφοβία, αρρωστοφοβία, σκοτοφιλία και είχε εμμονή με τον αριθμό 3.

Μοναχικός και ψυχικά ασθενής, ζει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του σε ξενοδοχεία. Ζητά πάντα δωμάτιο με αριθμό που διαιρείται διά του 3 και, προτού μπει σε ένα κτίριο, κάνει τον γύρο του τετραγώνου 3 φορές. Αποφεύγει τις χειραψίες και ακολουθεί αυστηρή τελετουργία στο φαγητό του. Τον σερβίρουν πάντα στο ίδιο τραπέζι, τρώει πάντα μόνος με αποστειρωμένα σερβίτσια και χρησιμοποιεί 18 καθαρές πετσέτες κάθε φορά για να πιάνει κάθε πιάτο ή αντικείμενο. Έπασχε από σφαιροφοβία -δεν άντεχε στη θέα σφαιρικών αντικειμένων και γυναικείων κοσμημάτων, ιδιαίτερα των μαργαριταριών, ενώ μπορούσε να λιποθυμήσει αν έβλεπε στο πιάτο του ένα ολόκληρο ροδάκινο. Δεν σύναψε ποτέ ερωτική σχέση παρά το ενδιαφέρον του άλλου φύλου και επέμενε ότι η αγνότητα βοηθά τις επιστημονικές του ικανότητες. Μοναδική του αδυναμία τα περιστέρια. Το 1937 ο Τέσλα κτυπήθηκε από διερχόμενο ταξί στους δρόμους του Μανχάταν και αναγκάστηκε να νοσηλευτεί. Ανήμπορος πια, περιορίστηκε σ’ ένα δωμάτιο του ξενοδοχείου New Yorker και σε περιπάτους στα πάρκα της πόλης, συντροφιά με τα αγαπημένα του περιστέρια. Προς το τέλος τη ζωή του συνδέθηκε μάλιστα μ’ ένα λευκό θηλυκό περιστέρι, μοναδική αγάπη της ζωής του, για το οποίο εξομολογείται στον μετέπειτα βιογράφο του «Ταΐζω τα περιστέρια εδώ και χρόνια, χιλιάδες από αυτά...Υπήρξε όμως ένα λευκό περιστέρι, ένα όμορφο πουλί. Ηταν θηλυκό. Το αναγνώριζα οπουδήποτε. Ναι,το αγαπούσα αυτό το περιστέρι, το αγαπούσα όπως ένας άνδρας αγαπά μια γυναίκα. Και με αγαπούσε και εκείνη».

Μια καμαριέρα τον βρήκε νεκρό το πρωί της 7ης Ιανουαρίου του 1943. Αν και πολλοί τον θεωρούν τον μεγαλύτερο εφευρέτη του 20ού αιώνα, ο Τέσλα πέθανε σε ηλικία 86 ετών, παραγνωρισμένος και καταχρεωμένος. Όταν πέθανε ο Τέσλα, υπάλληλοι του Γραφείου Αλλοδαπής Ιδιοκτησίας, μετά από αίτημα του FBI, κατάσχεσαν όλα τα υπάρχοντά του όπου σφραγίστηκαν υπό κυβερνητική εντολή!

 

 

Εύη Λιάκου

Οργανωτικός & Οικονομικός Ψυχολόγος

Σύμβουλος Υυχικής Υγείας & Ανθρωπίνων Σχέσεων